Cách mạng tư sản thời cận đại là cuộc cách mạng do giai cấp tư sản lãnh đạo, nhằm lật đổ chế độ phong kiến, thiết lập chế độ tư bản chủ nghĩa. Cách mạng tư sản thời cận đại là một trong những sự kiện lịch sử quan trọng nhất của thế giới cận đại.
Cách mạng tư sản Hà Lan (1566-1648): Cuộc CMTS đầu tiên
– Từ đầu thế kỷ XVI, Nêđéclan trở thành một trong những trung tâm kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh nhất châu Âu.
– Sự xuất hiện của giai cấp tư sản Nêđéclan làm cho thế lực kinh tế ngày càng gia tăng.
– Tháng 8 năm 1566, cuộc khởi nghĩa của nhân dân miền Bắc Nêđéclan bùng nổ, lực lượng phát triển mạnh mẽ và chiếm đa số các khu vực.
– Tháng 8 năm 1567, quân đội của vương triều Tây Ban Nha đã đàn áp cuộc khởi nghĩa một cách dã man.
– Tháng 4 năm 1572, quân khởi nghĩa chiếm đa số các tỉnh phía Bắc.
– Tháng 1 năm 1579, Hội nghị U-trech tuyên bố thống nhất tiền tệ, đo lường và tổ chức quân sự, cũng như chính sách đối ngoại.
– Năm 1581, các tỉnh miền Bắc thống nhất thành Các Tỉnh Liên Hiệp, hay Hà Lan.
– Năm 1609, Hiệp định đình chiến được ký kết, nhưng độc lập của Hà Lan không được công nhận cho đến năm 1649.
* Ý nghĩa
- Chế độ thống trị của phong kiến Tây Ban Nha ở Nê-đéc-lan bị lật đổ, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.
- Hà Lan giành được độc lập tạm thời.
- Liên bang Utrecht trở thành một quốc gia độc lập, gọi là Cộng hòa Hà Lan.
Cách mạng tư sản Anh (1642-1689)
Tình hình nước Anh trước cách mạng
* Nguyên nhân sâu xa:
– Kinh tế: Vào đầu thế kỷ XVII, Anh nổi bật như là quốc gia phát triển kinh tế nhất châu Âu.
- Nông nghiệp: Phương thức sản xuất tư bản bắt đầu thâm nhập vào lĩnh vực nông nghiệp.
- Thủ công nghiệp: Sản xuất công trường thủ công vượt trội so với phương thức sản xuất tại các phường hội, với sự gia tăng về số lượng và chất lượng sản phẩm như luyện kim, làm sứ, và len dạ.
- Ngoại thương phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong bán len dạ và nuôi nô lệ da đen.
– Xã hội: Nhiều địa chủ, ban đầu là quý tộc, chuyển đổi hoạt động kinh doanh sang mô hình tư bản chủ nghĩa, đặc biệt là lấy lông cừu cung cấp cho thị trường. Họ trở nên giàu có nhanh chóng, chuyển dần thành tư sản và hình thành tầng lớp quý tộc mới.
– Chính trị:
- Chế độ phong kiến áp đặt hạn chế đối với sự phát triển của sản xuất tư bản chủ nghĩa. Thuế nặng được áp đặt, nhà nước kiểm soát thương mại và thu thuế thuyền bè. Việc duy trì đặc quyền phong kiến dẫn đến tình trạng khó khăn trong đời sống nhân dân.
- Mâu thuẫn giữa tư sản, quý tộc mới với phong kiến.
* Nguyên nhân trực tiếp
- Tháng 4-1640, Vua Saclơ I triệu tập quốc hội để tăng thuế nhằm đối phó với cuộc nổi dậy của người Xcốt-len.
- Tuy nhiên, Quốc hội từ chối phê duyệt và lên án chính sách áp bức của vua, yêu cầu kiểm soát quân đội, tài chính và giáo hội.
- Trong bối cảnh này, Saclơ I quyết định sử dụng vũ lực để đàn áp Quốc hội, nhưng cuộc thất bại buộc ông phải chạy lên phía Bắc Luân Đôn để chuẩn bị cho lực lượng phản công.
Diễn biến
Năm 1642, Charles I tuyên bố giải tán Quốc hội.
Năm 1642-1646, cuộc nội chiến giữa nhà vua và Quốc hội nổ ra.
Năm 1646, quân đội của Quốc hội do Oliver Cromwell lãnh đạo giành chiến thắng.
Năm 1649, Charles I bị xử tử, chế độ quân chủ chuyên chế ở Anh bị lật đổ.
Ý nghĩa
- Chế độ quân chủ chuyên chế ở Anh bị lật đổ, chế độ cộng hòa được thành lập.
- Giai cấp tư sản Anh giành được quyền lực chính trị.
Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ.
Tình hình ở các thuộc địa và Nguyên nhân gây ra chiến tranh.
- Giữa thế kỉ XVIII, 13 thuộc địa phát triển theo CNTB.
- Mâu thuẫn giữa chính quốc và thuộc địa dẫn đến chiến tranh.
Diễn biến của cuộc chiến tranh
- Tháng 12/1773, Sự kiện Bôxtơn: Nhân dân cảng Bôxtơn phản đối chế độ thuế bằng cách tấn công 3 tàu chở chè của Anh.
- Hội nghị Philađenphia từ 5/9 đến 26/10/1774: Hội nghị lục địa ở Phi-la-đen-phi-a diễn ra, đòi vua Anh xóa bỏ các luật cấm vô lý nhưng không được chấp nhận.
- Thang 4/1775: Chiến tranh bùng nổ giữa chính quốc và thuộc địa, quân thuộc địa do Oa-sinh-tơn chỉ huy.
- Ngày 4/7/1776: Tuyên ngôn độc lập xác định quyền của con người và quyền độc lập của các thuộc địa. Mọi người đều bình đẳng, quyền được sống, quyền được tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.
- Ngày 17/10/1777: Quân khởi nghĩa thắng một trận ở Xa-ra-tô-ga.
- Năm 1783: Anh buộc phải ký Hiệp ước Vec-xai.
Kết quả và ý nghĩa cuộc chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ.
*Kết quả
Cuộc chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ kết thúc vào năm 1783 với thắng lợi của các thuộc địa. Theo Hiệp ước Paris năm 1783, Anh công nhận nền độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ, thành lập một quốc gia mới là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.
* Ý nghĩa
Cuộc chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên ở châu Mỹ, mở ra thời kỳ phát triển mới của lịch sử thế giới.
Cuộc chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ đã lật đổ thành công sự thống trị của phong kiến, mở đường cho sự phát triển của chế độ tư bản chủ nghĩa ở châu Mỹ
Cách mạng tư sản Pháp (1789-1794): Đây là cuộc CMTS nổi tiếng nhất, triệt để nhất.
Cách mạng tư sản Pháp (1789-1794) là cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu nhất trong lịch sử thế giới. Cuộc cách mạng đã lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế, thiết lập chế độ tư bản chủ nghĩa ở Pháp, mở ra thời kỳ phát triển mới của lịch sử thế giới.
Bối cảnh
– Trước cách mạng, Pháp là một nước quân chủ chuyên chế, vua có quyền lực tối cao.
– Xã hội Pháp phân hóa thành ba đẳng cấp:
- Đẳng cấp thứ nhất: gồm quý tộc, tăng lữ, nắm mọi đặc quyền, đặc lợi.
- Đẳng cấp thứ hai: gồm địa chủ, nắm một phần quyền lực.
- Đẳng cấp thứ ba: gồm nông dân, công nhân, thợ thủ công, chiếm đa số dân số, nhưng bị bóc lột nặng nề.
– Mâu thuẫn giữa các đẳng cấp ngày càng sâu sắc, dẫn đến cách mạng.
Diễn biến
- Năm 1789, vua Louis XVI triệu tập Hội nghị ba đẳng cấp để giải quyết khủng hoảng tài chính.
- Ngày 14/7/1789, nhân dân Paris tấn công ngục Bastille, mở đầu cho Cách mạng tư sản Pháp.
- Tháng 8/1789, Quốc hội lập hiến thông qua Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền, xác lập quyền bình đẳng, quyền tự do, quyền sở hữu của con người.Tháng 9/1791, Quốc hội lập hiến thông qua Hiến pháp, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến.
Kết quả cách mạng tư sản Pháp
- Phái Gia-cô-banh đàn áp cuộc nổi loạn, đánh bại đối thủ bên ngoài.
- Nội bộ Gia-cô-banh chia rẽ và suy yếu.
- Ngày 27/7/1794: Tư sản phản cách mạng lật đổ chính quyền, thực hiện xử tử Robespierre.
Ý nghĩa cách mạng tư sản Pháp
- Cách mạng tư sản Pháp là cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu nhất trong lịch sử thế giới. Lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế, thiết lập chế độ tư bản chủ nghĩa ở Pháp
- Cách mạng đã góp phần thúc đẩy sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở châu Âu và trên thế giới.
- Cách mạng đã cổ vũ và là tiền đề cho các cuộc cách mạng tư sản sau này.